Ιστορικό της Μάχης

Η ΕΠΙΚΗ  ΜΑΧΗ ΚΙΛΚΙΣ 19 – 21 ΙΟΥΝΙΟΥ 1913

Α΄ΜΕΡΟΣ

«Η ΣΦΑΙΡΑ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΕ ΤΗ ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΣΤΗ ΛΟΓΧΗ»

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η Μάχη του Κιλκίς είναι μια από τις ενδοξότερες μάχες των Ελλήνων.

Στον σύγχρονο Ελληνισμό η μάχη αυτή αποτελεί  φωτεινό φάρο για την πορεία του στο μέλλον και ακένωτη πηγή άντλησης θάρρους, υπερηφάνειας, ψυχικής και σωματικής δυνάμεως.

Η νίκη αυτή είναι μια από τις μεγαλύτερες, διότι έκρινε οριστικά την τύχη της Μακεδονίας μας, της πατρίδας του Φιλίππου  και του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Θα προσπαθήσω να εξιστορήσω με συντομία την μεγάλη αυτή επική μάχη και να σας μεταφέρω το άρωμα  της τότε εποχής μέσω και της τεχνολογίας, όσο αυτό είναι εφικτό, καθόσον αυτό το υπέροχο άρωμα το δημιούργησαν και το πήραν μαζί τους οι πρωταγωνιστές αυτής της εποποιίας.

Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι δυστυχώς επί πολλά έτη  επισκιάστηκαν από τα μετέπειτα δραματικά για την Πατρίδα μας γεγονότα,  με αποκορύφωμα τον   Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΒΑΛΚΑΝΙΚΩΝ ΚΡΑΤΩΝ ΤΟ 1912 - 1913

Είναι γνωστό ότι το 1912 τα Χριστιανικά κράτη της Βαλκανικής, Ελλάδα- Σερβία – Βουλγαρία και Μαυροβούνιο συμμάχησαν και τον Οκτώβριο του 1912 επιτέθηκαν κατά του Ευρωπαϊκού Τμήματος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας προς απελευθέρωση του Χριστιανικού πληθυσμού από τον Τουρκικό ζυγό.

Τη άνοιξη του 1913 όταν τελείωσε ο πόλεμος αυτός ο Ελληνικός Στρατός είχε απελευθερώσει την Δυτική και Κεντρική Μακεδονία και μέρος της Ανατολικής, την Ήπειρο και την Βόρειο Ήπειρο ολόκληρη.

Οι Βούλγαροι όμως ύπουλοι και δόλιοι, όπως είναι πάντοτε, δεν έδειξαν και τότε καλή συμπεριφορά έναντι των συμμάχων των, διότι είχαν πάντοτε κατά νουν την πραγματοποίηση της μεγάλης Βουλγαρίας , με τα όρια της Συνθήκης του Αγίου Στεφάνου, σε βάρος των.

Μετά την κατάληψη της Θεσσαλονίκης από τον Ελληνικό Στρατό την 26η Οκτωβρίου 1912 ζήτησαν, ύπουλα σκεπτόμενοι, να επιτραπεί η είσοδος στη Θεσσαλονίκη δήθεν γι΄  ανάπαυση δύο Βουλγαρικών Ταγμάτων, επειδή σε αυτά υπηρετούν οι πρίγκιπες της Βουλγαρίας.

Για να μη διαταραχθούν οι συμμαχικές σχέσεις η Ελλάδα  δέχθηκε. Οι Βούλγαροι δολίως εισήγαγαν στη Θεσσαλονίκη πολύ περισσότερες δυνάμεις, διότι είχαν ως  σκοπό να τις χρησιμοποιήσουν για επίθεση και κατάληψη της.

Βραδύτερα οι Βούλγαροι άρχισαν να προκαλούν κατά μήκος της διαχωριστικής γραμμής διάφορα επεισόδια και να προσβάλλουν προωθημένα Ελληνικά Φυλάκια.

Την 9η Μαΐου επιτέθηκαν με 4  Συντάγματα κατά των Ελληνικών Τμημάτων στην Περιοχή Παγγαίου τα οποία και ανάγκασαν να συμπτυχτούν.

Μικρότερες άλλες επιθέσεις έγιναν εις Βερτίσκο, Γουμένισσα , Αριδαία, Γευγελή, Λαγκαδά, Νιγρίτα, Ελευθερούπολη, ακόμη προώθησαν και τμήματα τους στα Γιαννιτσά, Έδεσσα μέχρι και Αμύνταιο, επιχείρησαν δε να εγκατασταθούν και στο Άγιο Όρος.

Τέλος  αφού συγκέντρωσαν δυνάμεις την νύκτα 16/17 Ιουνίου 1913 ενεργούντες παραπλανητικά επιτέθηκαν ταυτόχρονα κατά των τμημάτων μας στη περιοχή Νιγρίτας και κατά τον Σέρβων στην περιοχή Γευγελή, ενώ την κύρια ενέργειά τους την είχαν σχεδιάσει κατά της Θεσσαλονίκης δια μέσω Κιλκίς και Λαχανά.

Ανάλογες προς την Ελλάδα ενέργειες  οι Βούλγαροι έπρατταν και κατά των Σέρβων, οπότε τα δύο κράτη συνήψαν συμμαχία για να αντιμετωπίσουν την διαφαινόμενη πλέον απειλή από την Βουλγαρία.

Το Ελληνικό Στρατηγείο όμως δεν παραπλανήθηκε από τις ενέργειες των Βουλγάρων και τάχιστα προέβη σε κατάλληλες ενέργειες.

Διέταξε την 18 Ιουνίου 1913 την  άμεση σύλληψη των στη Θεσσαλονίκη Βουλγαρικών δυνάμεων. Μετά από συγκρούσεις συνελήφθησαν 27 Αξιωματικοί και 1.300 οπλίτες.

Διέταξε τις πιεζόμενες Μονάδες στη περιοχή Νιγρίτας να αμυνθούν, τις δε λοιπές Μεραρχίες από τη Λητή έως Πίνδο προετοιμαστούν για επιχειρήσεις.

ΔΙΑΤΑΞΗ ΔΥΝΑΜΕΩΝ ΑΝΤΙΠΑΛΩΝ  ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΤΗ ΜΑΧΗ

ΔΙΑΤΑΞΗ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝ

Το μεσημέρι της 18ης Ιουνίου 1913 το Γενικό Στρατηγείο με επικεφαλής τον Βασιλιά και Αρχιστράτηγο Κωνσταντίνο και Επιτελείς τν Συνταγματάρχη Βίκτωρα Δούσμανη και Ιωάννη Μεταξά, εγκαταστάθηκε στο Μελισσοχώρι.

Οι Μεραρχίες VII, I και ΙΙ έλαβαν θέσεις στις περιοχές Αρέθουσα, Λοφίσκο και Λητή αντίστοιχα.

Οι λοιπές ΙΙΙ, IV,V, VI, X και η ταξιαρχία Ιππικού στις θέσεις τους.

Την 18η Ιουνίου 1913 το απόγευμα, η διάταξη μάχης Ελληνικών και Βουλγαρικών δυνάμεων φαίνονται στη προβολή. Ήτοι από πλευράς Ελληνικών δυνάμεων 8 Μεραρχίες σε όλο το μέτωπο Κιλκίς – Λαχανά με 4 στο μέτωπο Κιλκίς 3 στου Λαχανά και 1 στο Πολύκαστρο.

Την 19η Ιουνίου 1913, μετά από διαταγή του Γενικού Στρατηγείου οι Μεραρχίες και η Ταξιαρχία Ιππικού στο μέτωπο Κιλκίς κινήθηκαν και αναπτύχθηκαν, ως ακολούθως:

ΙΙ      Μεραρχία κατέλαβε την περιοχή Ποταμιάς.

IV Μεραρχία κατέλαβε την περιοχή Ανατολικών υψωμάτων Κρηστώνης.

V      Μεραρχία κατέλαβε την περιοχή Δυτικών υψωμάτων Κρηστώνης.

ΙΙΙ     Μεραρχία κατέλαβε την περιοχή υψωμάτων Μεγάλης Βρύσης.

Η Ταξιαρχία Ιππικού στην περιοχή Χωρύγι - Δαφνοχώρι θα συνέδεε την Χ και ΙΙΙ Μεραρχία.

ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΑ

Στους επόμενους προβαλλόμενους πίνακες θα δούμε αριθμητικά τις Ελληνικές Δυνάμεις κατά μέτωπο και περιοχή και συγκεντρωτικά.

Δυνάμεις μετώπου Κιλκίς – Πολυκάστρου.

Δυνάμεις μετώπου Λαχανά.

Σύνολο δυνάμεων μάχης Κιλκίς – Λαχανά.

ΔΙΑΤΑΞΗ ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΩΝ  ΔΥΝΑΜΕΩΝ

Έναντι του Ελληνικού Στρατού ευρίσκοντο μονάδες της  ΙΙ Βουλγαρικής Στρατιάς:

ΙΙΙ ΜΕΡΑΡΧΙΑ (-) ΤΑΞΙΑΡΧΙΑ έδρα το Κιλκίς.

2 ΤΑΞΙΑΡΧΙΕΣ    1 Βόρεια και Βορειοανατολικά Πολυκάστρου και 1 στο Κιλκίς

ΕΠΙ ΠΛΕΟΝ 1 ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗ ΤΑΞΙΑΡΧΙΑ κινηθείσα προς ενίσχυση από περιοχή Παγγαίου την Ν19/20 ΙΟΥΝΙΟΥ.

Οι Δυνάμεις του Βουλγάρων ανέρχονταν σε 59 τάγματα πεζικού, 124 πυροβόλα και 7 ίλες ιππικού. Τα ισχυρότερα κέντρα αμύνης του ήταν το Κιλκίς και ο Λαχανάς από απόψεως αμυντικής οργανώσεως (από την 16 Οκτωβρίου 1912). Στο Κιλκίς διέθεσε:

  32 ΤΑΓΜΑΤΑ ΠΕΖΙΚΟΥ

 62 ΠΥΡΟΒΟΛΑ

  1 ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΙΠΠΙΚΟΥ

 3-4 ΜΕΡΑΡΧΙΑΚΕΣ ΙΛΕΣ

Το Στρατηγείο του ήταν στις Σέρρες.

Δύναμη στο μέτωπο Κιλκίς ανήρχετο σε 40.000 έναντι των 100.000 ανδρών του συνολικού μετώπου προς Ελλάδα.

ΕΝΑΡΞΗ ΤΗΣ ΕΠΙΚΗΣ ΜΑΧΗΣ ΚΙΛΚΙΣ

Η νύκτα της 20/21 Ιουνίου 1913 έχει έρθει οι ώρες ατελείωτες περνούν αργά – αργά. Απόλυτη σιγή βασίλευε πάνω από το πεδίο της μάχης.

Μια σιγή που έμοιαζε σαν να σκέπαζε στα κατάβαθα των σκοταδιών της το θάνατο που αιωρείται παντού σ΄ εκείνον  τον κρανίου τόπο.

Φύλλο δεν κουνιέται. Μόνο  κάπου - κάπου  μια ριπή πολυβόλου, σαν φλογισμένη φιδίσια γλώσσα τρυπούσε το σκοτάδι ή ένα λιανοτούφεκο, άφηνε να ξεφύγει καμιά σφαίρα με απαίσιο κρότο, που αντηχούσε στα φαράγγια και σφύριζε επάνω από τις γραμμές των τμημάτων.

Είναι η τρίτη νύκτα  που περνούν στο πόδι τα τμήματά μας.

Είναι μεσάνυκτα μέσα στην ησυχία, άρχισε ξαφνικά ένας σφοδρός βομβαρδισμός πυροβολικού στο προ του χωριού Ποταμιά τμήμα του Γαλλικού ποταμού και τάραξε όλη την περιοχή.

ΔΡΑΣΗ ΙΙ ΜΕΡΑΡΧΙΑΣ

Ήταν το Βουλγαρικό Πυροβολικό που έβαλε δραστικά εναντίον του 1ου ΣΠ της ΙΙας  Μεραρχίας , που περνούσε την ώρα αυτή τον Γαλλικό για να επιτεθεί κατά του Κιλκίς νύκτα.

Ακολούθησε το 7ο ΣΠ  και τα δύο Συντάγματα επιτίθενται κατά του Κιλκίς ακάθεκτα με την λόγχη εις το όπλο και την 4:15΄ ώρα καταλαμβάνεται η πρώτη Βουλγαρική γραμμή άμυνας. Ορμούν εκ νέου τα λιοντάρια της                   ΙΙας Μεραρχίας και την 5η πρωινή ώρα καταλαμβάνουν και την δεύτερη γραμμή.

Καταδιώκουν συνεχώς τους φεύγοντας Βουλγάρους και σε λίγο φθάνουν τη τρίτη γραμμή άμυνάς των.

Εδώ ο ηρωικός, ο ακαταπόνητος Διοικητής του 7ου Σ.Π. ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ φονεύεται. Τα πυρά των πολυβόλων και του Πυροβολικού του εχθρού είναι πυκνά και φονικά και τα τμήματα γενικώς ανακόπτουν την προχώρηση τους, ενώ οι Βούλγαροι με νέες και ανέπαφες δυνάμεις αντεπιτίθενται.

Έτσι την 8η πρωινή ώρα η θέση των τμημάτων της ΙΙ Μεραρχίας είναι κρίσιμη.

Οι Έλληνες Στρατιώτες καταπονημένοι από τις συνεχείς προσπάθειες με τεράστιες απώλειες και με το θάνατο πολλών Αξιωματικών, υπό τα δραστικά και φονικά πυρά των Βουλγάρων, αρχίζουν να κλονίζονται.

Είναι η μεγάλη στιγμή του αγώνα. Είναι η στιγμή που θα δώσει την ένδοξη νίκη ή την καταστροφή.

Είναι η στιγμή των μεγάλων αποφάσεων του κάθε Αξιωματικού και οπλίτη χωριστά αλλά και όλου μαζί του τμήματος.

Είναι η στιγμή που ο καθένας πρέπει να ξεχάσει τη ζωή, να αψηφήσει το θάνατο και να προτάξει τα στήθη του σαν τείχος για να εμποδίσει τον εχθρό να περάσει.

Και πράγματι τη στιγμή αυτή όλο το μεγαλείο της Ελλάδος, όλη η ιστορία της δόξης της διέρχεται αστραπιαία από τις ψυχές των ΗΡΩΩΝ ΤΟΥ ΚΙΛΚΙΣ.

Οι αθάνατοι μαχητές της επικής αυτής μάχης , οι αλύγιστοι ημίθεοι Αξιωματικοί και οπλίτες του 1ου και 7ου Συντάγματος Πεζικού, σαν ένας άνθρωπος αποφασίζουν να μείνουν επί τόπου άκαμπτοι αποφασισμένοι να πεθάνουν έστω, αλλά να μη χάσουν εκείνα που με το αίμα των συμπολεμιστών τους κέρδισαν.

Και το θαύμα γίνεται. Η κατάσταση σώζεται.

Οι λυσσαλέες αντεπιθέσεις των Βουλγάρων αποκρούονται , εκφυλλίζονται και τελικά οι ήρωες του ΚΙΛΚΙΣ διατηρούν τις θέσεις τους, ανανεώνουν τις δυνάμεις τους και αρχίζουν πάλη από την 9η πρωινή ώρα να επιτίθενται.

Με τη λόγχη πλέον κρίνεται η μάχη για την κατάληψη του ΚΙΛΚΙΣ.

Οι γενναίοι μας φαντάροι με τους Ηρωικούς τους Αξιωματικούς ορμούν μέσα στη φωτιά αψηφούν κάθε κίνδυνο και με σκληρό αγώνα σώματος προς σώμα με τη λόγχη, με τα νύχια και με τα δόντια κατόρθωσαν να καταλάβουν όλα τα Βουλγαρικά οχυρά στην περιοχή πλην του υψώματος 271.

Η ώρα είναι 09:30’ οι Βούλγαροι κρατούν γερά ακόμη το μόνο ύψωμα που τους έμεινε, το ύψωμα 271 με μια διλοχία. Είναι το τελευταίο έρεισμά τους και με λύσσα προσπαθούν να το κρατήσουν, ελπίζοντας πως με τις ενισχύσεις θα ανακαταλάβουν τα υψώματα που έχασαν.

Η ώρα είναι κρίσιμη και από στιγμή σε στιγμή αναμένονται νέες εχθρικές αντεπιθέσεις. Κάθε στιγμή που περνά χωρίς να πέσει το ύψωμα 271 μεγαλώνει τον κίνδυνο των τμημάτων μας.

Η κατάσταση είναι τέτοια που δεν παίρνει αναβολές, δεν χρειάζεται πολλές σκέψεις και μεγάλα σχέδια, αλλά χρειάζεται άφθαστο θάρρος και μεγάλες αποφάσεις.

Και πράγματι η μεγάλη απόφαση ελήφθη.

Ο Ταγματάρχης ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ, ο οποίος ανέλαβε τη Διοίκηση του 7ου Σ.Π. (σε αντικατάσταση του φονευθέντος Διοικητού Αντισυνταγματάρχη καραγιαννοπούλου) με του Λόχους των Λοχαγών Ολυμπίου, Παπαγιάννη και Καρκαντζού καταβάλλει μία ύστατη προσπάθεια.

Οι φαντάροι μας ακάθεκτοι ορμούν κατά του υψώματος 271 ο Στρτης Δουκάκης Κων/νος πηδά πρώτος μέσα στα χαρακώματα κα με τη λόγχη του φονεύει τον Ταγματάρχη Βούλγαρο Διοικητή.

Καταφθάνουν και άλλοι Στρατιώτες η πάλη γενικεύεται και με κάθε μέσο σε στιγμές πραγματικής αλλοφροσύνης και απερίγραπτου μεγαλείου κατορθώνουν την 10:30’ να καταλάβουν το ύψωμα 271.

Έτσι κατελήφθη και το τελευταίο οχυρό του εχθρού στο Ανατολικό τμήμα της Βουλγαρικής οχυρωματικής γραμμής.

Οι απώλειες μας είναι τεράστιες αλλά δεν τους μένει τώρα παρά να καταδιώξουν τον εχθρό, ο οποίος νικημένος πλέον και απειλούμενος με κύκλωση αρχίζει να συμπτύσσεται.

Ας δούμε τώρα που εξελίχθηκε ο αγώνας και στους άλλους τομείς των άλλων Μεραρχιών.

ΔΡΑΣΗ ΙV ΜΕΡΑΡΧΙΑΣ

Την 04:00΄ ώρα το 9ο Σ.Π. της IV Μεραρχίας εξορμά. Η ώρα παρέρχεται και με μεγάλη δυσκολία και πολλές απώλειες κατορθώνει να προχωρεί, ώσπου τελικά καθηλώνεται προ των αμέσως Β. Α. υψωμάτων Κρηστώνος.

Αριστερά αυτού προς τον Σ.Σ. Κρηστώνος και τα Δυτικώς αυτού υψώματα κινείται το 8ο Σ.Π. που τα δραστικά και φονικότατα πυρά του εχθρού υποβοηθούμενα και από την εκ της φύσεως του εδάφους δεν το αφήνουν να προχωρήσει παρά ελάχιστα μόνο και του επιφέρουν πολλές απώλειες.

Ο Διοικητής του Συντάγματος ΚΑΜΠΑΝΗΣ για να ενθαρρύνει και παρασύρει το Σύνταγμά του  τίθεται επικεφαλής και πρώτος αυτός ως απλός ακροβολιστής προχωρεί προς τη νίκη, πλησιάζει προς το ΚΙΛΚΙΣ. Τα υψώματα του ΚΡΗΣΤΩΝΟΣ καταλαμβάνονται, νέα όμως πιο ισχυρά παρουσιάζονται.

Η ώρα είναι 7η πρωινή και τα τμήματά μας βρίσκονται στην γραμμή που φαίνονται στη διαφάνεια.

Οι Βούλγαροι κατέχουν την γραμμή των υψωμάτων ερυθρού χρώματος.

Στη διαφάνεια φαίνονται τη γραμμή των υψωμάτων 251 Α και Δυτικά που είναι τα ισχυρά, τα πιο οχυρωμένα αλλά και τα τελευταία που καλύπτουν το Κιλκίς από την κατεύθυνση αυτού.

Η νέα εξόρμηση των ηρώων του 8ου Σ.Π. αρχίζει η ώρα είναι 7η πρωινή και τα τμήματα , άφοβα αγέρωχα, υπερήφανα , αψηφώντας τα πυκνά πυρά των Βουλγάρων, εξορμούν και χωρίς να λογαριάσουν απώλειες, προχωρούν βραδέως μεν αλλά σταθερά και συνεχώς πλησιάζουν τις θέσεις του εχθρού.

Τα πολυβόλα και τα κανόνια ξερνούν με όση ταχύτητα μπορούν φωτιά και σίδερο για να καταστρέψουν τους επιτιθέμενους.

Στο λιοπύρι του καλοκαιριού αυξάνουν οι φλόγες των καιόμενων σπαρτών που αρπάζουν φωτιά από τις οβίδες.

Οι Έλληνες ημίθεοι όμως προχωρούν, αγνοούν τα πάντα.

Είναι το τελευταίο τους άλμα, είναι η στιγμή που θα δώσει τη νίκη σ΄ εκείνον που  θα μπορέσει να κρατήσει το ύψωμα.

Οι Βούλγαροι αντεπιτίθενται, προσπαθούν με κάθε τρόπο να κρατήσουν αυτό το ύψωμα. Η πάλη σκληρή, ντουφεκιά σχεδόν δεν πέφτει καμιά απ όλους τους άνδρες που βρίσκονται στο ύψωμα.

Η σφαίρα έχει παραχωρήσει τη θέση της στη λόγχη που και αυτή σιγά – σιγά παραχωρεί τη θέση της στο μαχαίρι στα δόντια, στα νύχια.

Και πράγματι το ύψωμα γέμισε από πτώματα από κορμιά μαχητών Ελλήνων και Βουλγάρων, ενώ μερικοί ακόμη 3- 4 που επιζούν τρέχουν ταχύτατα για να φύγουν, να σωθούν πίσω από το ύψωμα Καμπάνη, ταυτόχρονα δε 5-6 Έλληνες που κρατούν το ύψωμα έχουν καταλάβει θέσεις βάλλουν του φεύγοντας και περιμένουν νέα τμήματα για να συνεχίσουν  τον τιτάνιο αγώνα τους.

Έτσι το ύψωμα  251 κατελήφθη, ενώ το ύψωμα Α ακόμη αντιστέκεται, βάλλουν και πλευρικά τους λίγους μαχητές του υψ. 251.

Είναι ανάγκη τα προς το υψ. Α επιτιθέμενα τμήματα να ενεργήσουν τάχιστα και καταλάβουν αυτό γιατί αλλιώς και το υψ.  251 μπορεί να χαθεί.

Γι΄ αυτό ο ακούραστος, ο αλύγιστος Σχης Καμπάνης   ο Διοικητής του 8ου Σ.Π., τρέχει καβάλα στο άλογό του, εμψυχώνει τους άνδρες του που επιτίθενται τώρα και ανέρχεται στο υψ Α με τους πρώτους άνδρες, σαν απλός ακροβολιστής, αυτός ο θαυμάσιος Έλληνας, ο ήρωας Σχης δείχνοντας την Ελληνική παλληκαριά και το μεγαλείο της φυλής του.

Αλλά η τύχη τον ζηλεύει, φθονεί την παλληκαριά του και την ηρωική ψυχή του και δεν τον αφήσει να δει το ΚΙΛΚΙΣ  ελεύθερο που τόσο επιθυμεί.

Μια οβίδα εχθρικού πυροβολικού εκρήγνυται μπροστά του και τον γεμίζει τραύματα.

Ο ήρωας αυτός Συνταγματάρχης πέφτει από ο άλογο του και μέχρι να μεταφερθεί για να επιδεθεί εκπνέει, ή ώρα είναι 09:00΄το πρωί .

Ο θάνατος του γενναίου Συνταγματάρχη γίνεται γνωστός στους άνδρες του που στο άκουσμά του κάνουν φτερά, λυσσούν από μανία εκδικήσεως και αψηφούν τα θεριστικά πυρά του εχθρού, υπερπηδούν κάθε εμπόδιο και παρά την πείσμονα αντίσταση των Βουλγάρων, προχωρούν για να καταλάβουν το τελευταίο ύψωμα.

Το ύψωμα αυτό κατέχει μια Βουλγαρική διλοχία με Διοικητή τον Ταγματάρχη Κορολώφ πραγματικά σκληρό πολεμιστή και αποφασισμένο να κρατήσει ύψωμα πάση θυσία.

Οι Έλληνες μαχητές άρχισαν να ανέρχονται στο ύψωμα από τα ανατολικά με επικεφαλής τη σημαία του Συντάγματος.

Ο Βούλγαρος Ταγματάρχης βλέπει τους Έλληνες ν΄ ανέρχονται στο ύψωμα βγαίνει από τη θέση του προωθείτε και αυτός για να εμψυχώσει  τους άνδρες του και να βοηθήσει κι΄ αυτός με το πιστόλι του τους αμυνόμενους στρατιώτες του, πυροβολεί και τραυματίζει ένα παραστάτη της σημαίας.

Αλλά η Ελληνική ψυχή πλέον δεν λυγίζει, η ορμή των Ελλήνων είναι ασταμάτητη .

Ένας Έλληνας ημίθεος ένας Λοχίας έχει προχωρήσει μέσα στα Βουλγαρικά χαρακώματα και ορμά επάνω στο Βούλγαρο Ταγματάρχη με το μαχαίρι του στο χέρι για να τον φονεύσει και ύστερα από σκληρή πάλη το κατορθώνει.

Το ύψωμα τώρα σιγά – σιγά έρχεται στα χέρια των Ελλήνων, οι φαντάροι μας ανέρχονται επ αυτού και η γαλανόλευκη καρφώνεται στο πιο ψηλό σημείο του ύστερα από 500 περίπου χρόνια.

ΔΡΑΣΗ V Μεραρχίας

Η Μεραρχία μέχρι στιγμής από έναρξης της επίθεσης αριθμεί 2.300 άνδρες εκτός μάχης και είναι απλωμένη σε μήκος 2 χιλιομέτρων περίπου, όπως φαίνεται στη διαφάνεια

Οι εχθροπραξίες εδώ αρχίζουν 05:10 το πρωί οπότε το 23 ΣΠ καταλαμβάνει τη Κρηστώνα.

Στις 09:00 το πρωί μετά από σκληρή μάχη και πολλές απώλειες το 16ο ΣΠ καταλαμβάνει τα Βουλγαρικά χαρακώματα οι Βούλγαροι εκδιώκονται από τις οχυρωμένες περιβολές και στις 11:00 το πρωί τα τμήματα της Μεραρχίας φτάνουν στις παρυφές του Κιλκίς.

Το 22 ΣΠ της Μεραρχίας είναι το πρώτο θα μπεί στο φλεγόμενο Κιλκίς.

ΔΡΑΣΗ ΙΙΙ Μεραρχίας

Η ΙΙΙη Μερχία μολονότι όλη τη νύκτα αδρανούσα ξανάρχισε την προέλαση της κερδίζοντας συνεχώς έδαφος. Επίσης στις 09:00 πρωί το 12 ΣΠ υπερέβη τη σιδηροδρομική γραμμή φτάνοντας στο δεξιό μέρος του σημερινού λόφου των Ηρώων.

Το 10ο ΣΠ Κερκύρας είναι παρατεταγμένο βορειότερα του 12ου ΣΠ το δε 6ο ΣΠ είναι ανεπτυγμένο στα χωριά Βαπτιστής, Μεγάλη Βρύση και αποτελεί την εφεδρεία της Μεραρχίας.

Στις 10:30 το πρωί το εχθρικό πυροβολικό σταμάτησε να βάλει και το 12ο ΣΠ προχωρά προς το Κιλκίς, όπου και φτάνει στις 11:45 και Τμήματ’ά του καταλαμβάνουν του Αγίου Γεωργίου.

Μετέπειτα το 10ο προελαύνει και έχει καταλάβει τα Βορειότερα υψώματα και στις 12:00 το μεσημέρι διακρίνει Βουλγαρικά Τμήματα τα οποία καταδιώκει και τα διαλύει.

ΤΑΞΙΑΡΧΙΑ ΙΠΠΙΚΟΥ

Η αποστολή της Ταξιαρχίας ιππικού ήταν καθαρά αναγνωριστικός και συνέδεε, όπως προαναφέρθηκε την Χ με την ΙΙΙη Μεραρχίες, δίδοντας πληροφορίες, για κινήσεις του εχθρού. Παράλληλα επενέβαινε όπου αυτό ήταν εφικτό δημιουργώντας  σύγχυση στον εχθρό.

Έτσι στη 01:00 το μεσημέρι αντιλαμβάνεται την υποχώρηση Βουλγάρων από το Κιλκίς και το Βουλγαρικό Ιππικό ν΄ αποσύρεται απ΄ το χωριό Σταυροχώρι προς το χωριό Ηράκλεια, επελαύνει με δύο Επιλαρχίες της εναντίον των φυγάδων, κυρίως όταν αυτοί βάλλονται από το πυροβολικό της ΙΙΙ ης Μεραρχίας.

ΚΑΤΑΛΗΨΗ ΤΟΥ ΚΙΛΚΙΣ

Η ώρα είναι 12:00΄ ακριβώς και εκείνη τη στιγμή ολόκληρη η περιοχή, όλος σχεδόν ο Στρατός βλέπει επάνω στο ύψωμα του Αγίου Γεωργίου να καρφώνεται η γαλανόλευκος.

Οι καμπάνες κτυπούν χαρμόσυνα αναγγέλλοντας με τους ήχους τους το μεγάλο γεγονός.

Έτσι έπεσε το ΚΙΛΚΙΣ. Η Ελληνική ψυχή έδειξε για μια κόμη φορά τη λεβεντιά της.

Το ΚΙΛΚΙΣ από την ώρα αυτή επανερχόταν στην αγκαλιά της Μάνας Ελλάδας, ύστερα από 500 σχεδόν χρόνια σκλαβιάς.

Η 21η Ιουνίου 1913 ημέρα μεγάλης νίκης των Ελληνικών όπλων έγινε από τη στιγμή αυτή μια ένδοξη ημερομηνία.

Το Έθνος των Ελλήνων θυσιαζόμενο για την ολοκλήρωση των απαράγραπτων Εθνικών του δικαίων, βάδισε υπερήφανο  και αποφασιστικό για την ολοκλήρωση των πεπρωμένων της φυλής.

Β ΄ΜΕΡΟΣ 

 ΒΙΟΓΡΑΦΙΕΣ ΠΕΣΟΝΤΩΝ ΣΤΗ ΜΑΧΗ ΚΙΛΚΙΣ

Κλείνοντας αυτή τη σύντομη περιγραφή της μάχης του Κιλκίς, ευθύς  αμέσως θα αναφερθώ στους πεσόντες Διοικητές Συνταγμάτων και Ταγμάτων, μέσω των οποίων αποτίνουμε φόρο τιμής σε όλους τους νεκρούς μας που έλαβαν μέρος σε αυτή την επική μάχη σε αυτό το μέρος της Μακεδονικής γης και πότισαν με το αίμα τους αυτά τα χώματα και άνθισε η ελευθερία στη Μακεδονία μας.

Σε αυτή την επική  μάχη έπεσαν ηρωικά οι Αξιωματικοί οι προτομές των οποίων είναι τοποθετημένες  στο χώρο του Στρατιωτικού Μουσείου στο Λόφο Ηρώων του  Κιλκίς, «αγναντεύοντας» τον τόπο που πολέμησαν και έπεσαν, για μια ελεύθερη Μακεδονία, για μια Ελεύθερη πατρίδα.

Συνταγματάρχης πεζικού Παπακυριαζής Ιωάννης

Διοικητής 4ου Συντάγματος Πεζικού.

Ο Ιωάννης Παπακυριαζής, από την Υπάτη Νομού Φθιώτιδας, ανήκει στη γενιά των αξιωματικών εκείνων, που κατά τη διάρκεια των Πολέμων 1912 – 13 διπλασίασαν και λάμπρυναν την Ελλάδα.

Υπολοχαγός στον Ελληνοτουρκικό Πόλεμο το 1897, διακρίνεται ως Διοικητής λόχου στη μάχη του Δομοκού.

Το 1911 ως διοικητής του 3ου Συντάγματος Πεζικού διακρίνεται στα μεγάλα συμμαχικά γυμνάσια και αποσπά τα συγχαρητήρια του στρατηγού Εντόυ, Αρχηγού της Γαλλικής Αποστολής.

Στους Βαλκανικούς Πολέμους ως διοικητής του 4ου Συντάγματος Πεζικού, λαμβάνει μέρος στις μάχες για την απελευθέρωση των Ιωαννίνων, του Σαρανταπόρου και των Γιαννιτσών και εισέρχεται πρώτος με το Σύνταγμά του στη Θεσσαλονίκη.

Στη μεγάλη μάχη στα υψώματα του Λαχανά, που έκρινε την τύχη της Μακεδονίας την 21η Ιουνίου 1913, μετά από την αναγνώριση και εκτίμηση της τακτικής κατάστασης, «εισηγείται» «Συντονισμένη επίθεση των δύο Μεραρχιών Ιης και ΙVης θέλει φέρει πτώση της θέσεως του εχθρού εντός ώρας». Η εισήγησή του, που υιοθετήθηκε από τους δύο Μεράρχους, κρίνει την έκβαση της μάχης.

Στο κρισιμότερο σημείο της μάχης αυτής και για να ενθαρρύνει τους αξιωματικούς και στρατιώτες του, προηγείται φωνάζοντας «Εμπρός παιδιά μου και τους φάγαμε!». Και ακολουθούμενος από ενθουσιασθέντες στρατιώτες επιτίθεται ακάθεκτος κατά των αμυνομένων Βουλγάρων.

Η απροσδόκητη και μανιώδης αυτή επίθεση των Ελλήνων κλόνισε το ηθικόν του εχθρού και ανάγκασε αυτόν να υποχωρήσει ατάκτως, αλλά ο ηρωικός Συνταγματάρχης, βαλλόμενος από εχθρικές σφαίρες στην καρδιά, πέφτει νεκρός και εισέρχεται έφιππος, όπως συνήθιζε να πορεύεται, να προελαύνει και να επιτίθεται, αυτή τη φορά στην ιστορία και την αιωνιότητα.

Μετά την θριαμβευτική αυτή νίκη των Ελληνικών όπλων, ο Βασιλεύς και Αρχιστράτηγος των Ελλήνων Κωνσταντίνος μόλις πληροφορήθηκε τον ηρωικό αυτόν θάνατο του Συνταγματάρχη Παπακυριαζή, μετέβη στο πεδίον της μάχης και ασπάσθηκε τον τιμημένο νεκρό, δακρύζοντας για την απώλειάν του.

Συνταγματάρχης πεζικού Καμπάνης Αντώνιος.

Διοικητής του 8ου Συντάγματος Πεζικού.

Ο Αντώνιος Καμπάνης(1857-1913) καταγόταν από την Άνδρο.

Κατατάχθηκε στο στρατό ως εθελοντής το 1877, ενώ το 1882 ονομάστηκε Ανθυπολοχαγός Πεζικού. Ως Λοχαγός συμμετείχε στον ατυχή πόλεμο του 1897, εκτελώντας τα καθήκοντα του υπασπιστή της 4ης Ταξιαρχίας.

Έγραψε διάφορα βιβλία και μετέφρασε το σύγγραμμα του Αυστριακού Στρατηγού Von Kuhn, «Ο ορεινός πόλεμος».

Έπεσε μαχόμενος την 21 Ιουνίου 1913 στο ύψωμα 272  λίγες ώρες πριν καταληφθεί οριστικά η πόλη του Κιλκίς.

Συγκεκριμένα αποφάσισε να θυσιαστεί ο ίδιος, πηγαίνοντας πάνω σε ένα λόφο για να καταδείξει την θέση του εχθρού.

Τότε είπε στους υπόλοιπους: «Κάντε στην άκρη. Εγώ έζησα αρκετά. Εσείς είστε μικροί ακόμη. Σας περιμένουν οι οικογένειές σας».

Έπειτα καταδεικνύοντας την θέση του εχθρού είπε : «Ιδού ο δρόμος προς την νίκη». Τότε θραύσματα οβίδος  τον χτύπησαν στις διόπτρες του (κιάλια) και πριν προλάβει να αντιδράσει, έσκασε δίπλα του άλλη μια οβίδα και τον αποτελείωσε.

Η θυσία του έδειξε τον δρόμο προς την απελευθέρωση της πόλης. Το σπουδαίο αυτό περιστατικό έγινε λίγο μετά τις 05:00 το πρωί και για την Ηρωική του προσπάθεια,  το όνομά του έγινε θρύλος στην τοπική κοινωνία του Κιλκίς.

Το χωριό Καμπάνη, όπου έπεσε ηρωικά, έχει πάρει προς τιμή του το Επώνυμό του.

Αντισυνταγματάρχης πεζικού Καραγιαννόπουλος Kωνσταντίνος,,(1859-1913)

Διοικητής 7ουΣυντάγματοςΠεζικού

Καταγόταν από τη Λιβαδειά

Κατατάχθηκε στο Στρατό το 1881 και ονομάστηκε Ανθυπολοχαγός το 1885 προερχόμενος από τη Στρατιωτική Σχολή Υπαξιωματικών.

Πήρε μέρος στους Βαλκανικούς Πολέμους 1912 – 1913 ως Διοικητής του 7ου Συντάγματος της ΙΙ μεραρχίας Πεζικού.

Το Σύνταγμά του μεταφέρθηκε από το μέτωπο της Ηπείρου στη Μακεδονία.

Έπεσε μαχόμενος στην μάχη του Κιλκίς την 21 Ιουνίου 1913 Διοικώντας το 7ο  Σύνταγμα Πεζικού.

Αντισυνταγματάρχης πεζικού Καμάρας Αντώνιος

Διοικητής 16ου Συντάγματος Πεζικού.

Ο Αντώνιος Καμάρας (1854-1913)

Καταγόταν από την Κέα.

Κατατάχθηκε στο Στρατό το 1880 και ονομάστηκε Ανθυπολοχαγός το 1885 προερχόμενος από τη Στρατιωτική Σχολή Υπαξιωματικών.

Έλαβε μέρος στον Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897.

Πολέμησε στο μέτωπο της Ηπείρου στις μάχες Πέντε Πηγαδίων και Γριμπόβου.

Ως Διοικητής του 16ου Συντάγματος της V Μεραρχίας , τραυματίστηκε στη μάχη του Κιλκίς και εξέπνευσε στο Γενικό Στρατιωτικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης.

Ταγματάρχης Πεζικού  Αντώνιος Κουτήφαρης

Ο Αντώνιος Κουτήφαρης(1862-1913)

Καταγόταν από το Βαρούσι Λακωνίας.

Πήρε μέρος στον Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897.

Ως Διοικητής  ΙΙΙ Τάγματος 9ου Συντάγματος Πεζικού  έπεσε μαχόμενος στη μάχη μάχη του Κιλκίς το 1913 παρά τον Σιδηροδρομικό Σταθμό του Γαλλικού.

Ταγματάρχης Πεζικού Βελισσαρίου Ιωάννης

Ο Διοικητής του 9ου Συντάγματος Ευζώνων Ιωάννης Βελισσαρίου                ( 1861 - 1913)

Ο Ήρωας των Ηρώων. Γεννήθηκε στο Πλοέστι Ρουμανίας.

Ο πατέρας του ήταν εύπορος κτηματίας και είχε μεταναστεύσει στη Ρουμανία από την Κύμη Εύβοιας.

Στις 11 Μαρτίου 1881, έχοντας τελειώσει τις γυμνασιακές σπουδές του, ο Βελισσαρίου κατετάγη στον Στρατό ως κληρωτός, προκειμένου να υπηρετήσει τη στρατιωτική του θητεία.

Στον Β΄ Βαλκανικό Πόλεμο ο  Βελισσαρίου συμμετείχε μεταξύ άλλων και στη Μάχη Κιλκίς – Λαχανά, Κινούμενος έφιππος και ακάλυπτος περνούσε από τις θέσεις όλων των ανδρών του για να τους εμψυχώνει.

Στις 12 Ιουλίου 1913 η VI Μεραρχία, συμμετέχοντας με άλλες δυνάμεις στην μάχη, ανέλαβε από το Γενικό Στρατηγείο την αποστολή να ωθήσει το αριστερό της προς Ουράνοβο για να κυκλώσει, το άκρο της αμυνόμενης βουλγαρικής παράταξης.

Τον ρόλο της εμπροσθοφυλακής ανέλαβε το 9ο Τάγμα Ευζώνων του Βελισσαρίου. Κατά τη διάρκεια της μάχης για την κατάληψη του υψώματος 1378, στο οποίο είχαν εγκατασταθεί αμυντικά οι εχθρικές δυνάμεις, ο Βελισσαρίου και οι άνδρες του αντιμετώπισαν ισχυρή αντίσταση και οι απώλειες ήταν μεγάλες.

Στην πιο κρίσιμη στιγμή της μάχης (και αφού προηγουμένως είχε πολεμήσει με πέτρες και βράχους, λόγω έλλειψης πυρομαχικών) ο Βελισσαρίου σηκώθηκε όρθιος και κραδαίνοντας το περίστροφό του φώναξε ώστε να ακουστεί σε όλους: «Όποιος θέλει την νίκη αυτή η αλλιώς τον θάνατο ας με ακολουθήσει» και πρώτος άρχισε να τρέχει προς τον εχθρό.

Πίσω του, συνεπαρμένοι από τον ηρωισμό του Διοικητή τους, όρμησαν οι εύζωνοί του. Το θεριστικό πυρ των εχθρικών πολυβόλων προκάλεσε μεγάλες απώλειες στο Τάγμα, το οποίο όμως συνέχισε να πολεμά. Κάποια στιγμή ο Ταγματάρχης Βελισσαρίου τραυματισμένος έπεσε στο έδαφος.

Μεταφέρθηκε στο ορεινό χειρουργείο, στο οποίο άφησε την τελευταία του πνοή.

Όταν ο Βασιλιάς πληροφορήθηκε το θάνατό του λέγεται πως είπε: «Ήταν επόμενο. Τέτοιοι ήρωες δε ζουν πολύ». Στο συλλυπητήριο τηλεγράφημα που συνέταξε και απέστειλε προς τη σύζυγό του έγραφε τα εξής: Χαιρετίζω τον Ήρωα των Ηρώων».

Ταγματάρχης πεζικού. Διαλέτης Φωκίων

Διοικητής 1ου Συντάγματος Πεζικού.

O Ταγματάρχης Φωκίων Διαλέτης, γόνος της ιστορικής οικογένειας Διαλέτηδων γεννήθηκε στο Χρυσιβίτσι Αιτωλοακαρνανίας

κατετάγη εθελοντής την 25 Μαίου 1881 και φοίτησε στη Σχολή Υπαξιωματικών και την 20 Αυγούστου  1888 ονομάστηκε Ανθυπολοχαγός Πεζικού.

Έλαβε μέρος στον πόλεμο του 1897, προήχθη το Δεκέμβριο του 1904 σε Λοχαγό και το Δεκέμβριο του 1911 σε Ταγματάρχη.

Κατά τον Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1912 -13 έλαβε μέρος ως Διοικητής Τάγματος του 1 Συντάγματος Πεζικού της ΙΙ Μεραρχίας Πεζικού στη Μακεδονία και στην Ήπειρο, όπου μετά την επιχείρηση στο Δέλβινο (Β. ΄Ηπειρο) ανέλαβε Διοικητής του Συντάγματος.

Το απόγευμα της 18ης Ιουνίου 1913 εκδόθηκε διαταγή η ΙΙ Μεραρχία  Πεζικού, να επιτεθεί από το Ανατολικό πλευρό του χωριού Μάνδρες (Αμπάρκιοι) προς τα υψώματα μεταξύ ΚΙΛΚΙΣ – ΛΑΧΑΝΑ.

Προελαύνουσα πριν από το πρώτο φως της 19 Ιουνίου 1913 με εμπροσθοφυλακή το 1ο Σ.Π. και Διοικητή τον Τχη Φωκίωνα Διαλέτη εμπλέκεται την 9η πρωινή σε αγώνα πεζικού.

Από ενός υψώματος (το υψηλοτέρου και οχυροτέρου στην περιοχή) οι Βούλγαροι αντέταξαν λυσσώδη αντίσταση και ο αγώνας προς στιγμή κινδύνευσε.

Μόνος τότε ο Διαλέτης τίθεται επικεφαλής του προπορευόμενου Λόχου και ορμά έφιππος προς τη κορυφή.

Στην απαράμιλλο εκείνη ορμή, σφαίρα τον πλήττει στην καρδιακή του χώρα και πέφτει στο έδαφος αιμόφυρτος, η ώρα ήταν 12:30.

Οι στρατιώτες του αντιλαμβάνονται τον τραυματισμό του, τον μεταφέρουν αμέσως σε ασφαλές μέρος και του προσφέρουν της Α΄ βοήθειες.

Το Σύνταγμα προχωρεί με την ίδια ορμή και καταλαμβάνει την 15:30 ώρα το  ύψωμα.

Τη στιγμή που οι στρατιώτες έστηναν τη σημαία στη κορυφή του υψώματος ο ηρωικός Διοικητής Ταγματάρχης Φωκίων Διαλέτης εξέπνευσε κατά τη διακομιδή του στη Θεσσαλονίκη.

Η έκβαση της μάχης αυτής, που επήλθε πολύ νωρίτερα από ό,τι αναμενόταν, επέδρασε και στην έκβαση της όλης μάχης ΚΙΛΚΙΣ – ΛΑΧΑΝΑ.

Ταγματάρχης Πεζικού Χατζόπουλος Ιωάννης

Διοικητής Τάγματος 4ου Συντάγματος Πεζικού.

Καταγόταν από τη Μακρακώμη Φθιώτιδος

Έπεσε μαχόμενος την 21 Ιουνίου 1913 στο χωριό Κασούκιοϊ  στη μάχη Τζουμαγιάς.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Η παρούσα ομιλία  πέραν από την ιστορική της αναδρομή, αποτελεί φόρο τιμής και μνήμης για αυτούς που θυσιάστηκαν ή συνέβαλαν  κατά οποιοδήποτε τρόπο στους Βαλκανικούς πολέμους, για την απελευθέρωση των εδαφών της Μακεδονίας μας.

Αποτελεί ένα ταπεινό κλωνάρι δάφνης για εκείνους που διπλασίασαν την Πατρίδα μας, ένα λουλούδι και ένα κερί στον τάφο τους.

Παράλληλα είναι και ένα μήνυμα, για τούτες τις ημέρες του ξεπεσμού, του ξεπουλήματος της Πατρίδας μας.

Μα περισσότερο της κρίσης των ηθικών Αξιών, των Ιδανικών και των Οραμάτων, τα οποία σκιάζονται κάτω από τους οικονομικούς δείκτες.

Σήμερα έχουμε να αντιμετωπίσουμε ένα διαφορετικό εχθρό, μια διαφορετική μορφή πολέμου, όμως πρέπει να πολεμήσουμε και θα πολεμήσουμε, πρέπει να αγωνισθούμε και θα αγωνισθούμε.

Για αυτόν τον πόλεμο για αυτό τον αγώνα, χρειαζόμαστε όπλα και εφόδια και έχουμε την Πίστη μας, την αγάπη μας στην ΕΛΛΑΔΑ, την Ελευθερία, την Οικογένεια, τα Ιδανικά μας. Έχουμε τα παραδείγματα μας.

Τούτα τα χώματα που πατούμε σήμερα εμείς, έχουν  ποτιστεί με αίμα από άλλους, που βάδισαν στους δικούς τους δύσκολους καιρούς και νίκησαν. Και θα βγούμε και εμείς νικητές από αυτό τον πόλεμο και  αυτή τη μάχη.

Ολοκληρώνοντας θα κλείσω με τα λόγια του Ανδρέα Κάλβου

«Είναι γλυκύς ο θάνατος μόνον όταν πεθαίνουμε για την Πατρίδα.»

Και μ΄ ένα δίστιχο το οποίο αφιερώνω σε αυτούς που βάδισαν και πολέμησαν σε αυτό το τόπο, έχυσαν το αίμα τους και έσπειραν τα σιτοχώραφα του ΚΙΛΚΙΣ με τα κορμιά τους και άνθισε η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ.

«ΣΤΟΥΣ ΗΡΩΕΣ ΤΩΝ ΗΡΩΩΝ ΤΟΥ ΚΙΛΚΙΣ»

Ήρωες των Βαλκανικών μαχών

Σας έχουμε στη καρδιά μας

Κι΄ ας είστε 100 ετών

Είστε τα πρότυπά μας.

Αφήσατε συγγενείς γυναίκες και παιδιά

Πολεμήσατε  σαν μια γροθιά

Και πέσατε Ηρωικά

Στη μάχη Κιλκίς και Λαχανά.

(Μαυρογόνατος Ευάγγελος Κιλκίς, 2013)

Πνοές κι αν πλανάσθε σ’ άλλη ζωή,

λείψανα κι αν κοιμάσθε,

σας λειτουργώ στη δόξα μου,

μακαρισμένοι νά ’στε

(Κωστής Παλαμάς)

«ΑΙΩΝΙΑ ΣΑΣ Η ΜΝΗΜΗ»

Μαυρογόνατος Ευάγγελος

Απόστρατος Αξιωματικός Στρατού Ξηράς

Αφιερωμένο στον εορτασμό

του Κιλκίς με τη συμπλήρωση

100 ετών από την απελευθέρωση του

και την επική μάχη της 21ης  Ιουνίου 1913

Κιλκίς, 05 Μαΐου 2013

Αναστάσεως Ημέρα